بقیع
سالروز تخریب بقیع
بقیع، جنة البقیع یا بقیع الغَرقَد (نام بقیع پیش از ظهور پیامبر اسلام)، [جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۲۲] مهمترین قبرستان مسلمانان در مدینه بوده و بنابر روایات اسلامی، مورد توجه ویژه حضرت محمد(ص) بوده است. بقیع، محل دفن چهار تن از امامان معصوم و بسیاری از صحابه و تابعین است. تا پیش از تخریب‌ها در سال ۱۲۲۰ق و سرانجام ۱۳۴۴ق به دست وهابیان، بقعه‌هایی بر قبور ائمه بقیع و دیگران وجود داشته است.[ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۳۳۰]
در سال ۱۲۲۰ق، وهابیان پس از یک سال و نیم محاصره و در نتیجه شیوع قحطی در مدینه، شهر را به دست گرفتند.[ جبرتی، عجائب الآثار، ج۳، ص۹۱] بنابر منابع موجود، سعود بن عبدالعزیز، پس از تسلیم شدن مدینه، همه اموال موجود در خزانه‌های حرم نبوی را توقیف کرد و همچنین دستور ویران کردن همه بناها و گنبدهای مدینه و از جمله قبرستان بقیع را صادر کرد. [غالب، من اخبار الحجاز و النجد، ص۱۰۴] بر همین اساس، بارگاه چهار امام شیعه و همچنین گنبد منسوب به حضرت فاطمه(س) که بیت الاحزان خوانده می‌شد، در حمله نخست وهابیان در سال ۱۲۲۰ق از میان رفت، و یا دچار خسارت جدی شد. [جبرتی، عجائب الآثار، ج۳، ص۹۱]
پس از این رخداد، دولت عثمانی، لشکری را برای تصرف مدینه و بازپس‌گیری آن از وهابیان فرستاد و در ذی‌الحجة ۱۲۲۷ق، حکومت بر مدینه را پس گرفت. بر همین اساس، محمود دوم، سی‌امین سلطان عثمانی، در سال ۱۲۳۴ق دستور بازسازی بارگاه‌ها را صادر کرد. [جعفریان، پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج۳، ص۱۹۶]
وهابیان بار دیگر در صفر ۱۳۴۴ق به مدینه حمله کردند. در این حمله، خسارت‌هایی به حرم نبوی و اماکن مذهبی وارد شد.[ ماجری، البقیع قصة التدمیر، ص۱۱۳-۱۳۹] هفت ماه بعد، در رمضان ۱۳۴۴ق، شیخ عبدالله بن بُلَیهد (۱۲۸۴-۱۳۵۹ق) که از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۵ق، قاضی القضات مکه بود، وارد مدینه شد و با استفتائی از مفتیان مدینه، حکم تخریب قبور را دریافت کرد.[امینی، بقیع الغرقد، ص۴۹] بدین ترتیب در ۸ شوال ۱۳۴۴ق، بقعه‌های بقیع تخریب شد.[ نجمی، تاریخ حرم ائمه، ص۵۱] بر اساس اسناد موجود، پس از تخریب، ملک عبدالعزیز، پادشاه عربستان، در نامه‌ای به تاریخ ۱۲ شوال ۱۳۴۴ق خطاب به عبدالله بن بلیهد، اقدامات وی در این باره را تحسین کرد.
*تخریب بقیع* و دیگر اماکن مقدس مسلمانان در مکه و مدینه، واکنش سید ابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری، از بزرگان حوزه‌های علمیه نجف و قم را برانگیخت و به تعطیلی دروس حوزه و بازار منتهی شد.[امینی، بقیع الغرقد، ص۵۳] محمدحسین کاشف الغطاء، در نامه‌ای خطاب به عبدالله ابن بلیهد، قاضی القضات وهابیان، ضمن بیان مراتب باور شیعیان به توحید، او را به گفتگوی علمی فراخوانده و عدم پاسخگویی را به منزله ضعف استدلال دانسته است. [مختاری، «سه سند از علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء»، ص۲۱۷] شماری از فقیهان شیعه، درباره لزوم ساختن مجدد بارگاه‌های بقیع، فتوا صادر کرده‌اند. [امینی، بقیع الغرقد، ص۵۵]
علاوه بر مراجع عظام وقت، در ایران برخی شخصیت‌ها و نهادها از جمله سید حسن مدرس و مجلس شورای ملی تحرکاتی برای مبارزه با عربستان در این واقعه انجام دادند.
